Εξατομικευμένη συνοδικότητα στo Καταστατικό της Εκκλησίας της Αλβανίας Του π. Φωτίου Τσίτση Εισαγωγικά: Ουδέν μονημότερον του προσωρινού Από το 1992, όταν ενθρονίστηκε ο έως τότε Πατριαρχικός Έξαρχος ως Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας, και μέχρι το 2006, όταν...
THE ARTICLE 63.2 OF 2016: AUTOCEPHALY COMPROMISED, INEFFABILITY GRANTED In March 2016, the Clergy & Laity Assembly of the Orthodox Autocephalous Church of Albania (OACA) approved further amendments to the Statute of the Church. New statutory changes were...
1. Tekstualizimi i lëvizjes për kombëtarizimin e Kishës Periudha e parë përkthimore: 1908-1914[1] Themelimi dhe kanonizimi i famullisë së parë shqipe, në vitin 1908, kishte si kusht nga misioni rus në Amerikë shtypjen e një libri shërbesash në shqipe. Pa këto...
Periudha e dytë përkthimore: 1941-1952)[1] Që nga viti 1914, kur Fan S. Noli botoi librin e fundit kishtar të periudhës së parë përkthimore, e gjer në vitet 40, kur u kthye në përkthimet liturgjike, ai botoi mbi një duzinë veprash shekullare, kryesisht përkthime të...
Përkthimet në anglishte: 1949-1964[1] Kur Noli u kthye nga Evropa dhe u “riatdhesua” në SHBA, në fillim të viteve 30, konstatoi se shqipja nuk ishte më gjuha e parë e komunitetit shqiptaro-amerikan. Nuk dimë se deri në çfarë mase ishte parashikuar kjo nga Noli i...
Një rrugëtim nga mesjeta gjer sot, mbi fjalët "Perëndi" dhe "Zot" në gjuhën shqipe. Lexoni shkrimin në PDF, 17 faqe, në linkun më poshtë: Perëndia dhe Zoti në gjuhën shqipe
Çdo kishë vendore, siç janë kishat autoqefale të besimit ortodoks, ka disa shenja historike, përveç gjuhës, që funksionojnë si pika kulturore. Këto ngjyresa rëndom lidhen me ngjarje e mite që janë ngurtësuar si të padiskutueshme në ndërgjegjjen kombëtare të anëtarëve...
Duke qenë një popull më i larmishëm se fqinjët, sidomos në pikëpamjen spirituale, shqiptarët e kanë të vështirë të formulojnë shqetësimet e tyre kulturore me terma bashkëkohorë. Ndërsa etërit e kombit-shtet dështuan të na trashëgojnë fenë mbarëshqiptare të premtuar,...
Hear, o Israel! (Noli, 1964) Pyetja e përfolur është se çfarë lidhje kishte Fan S. Noli me fenë, për të sendërgjuar në vijim ideologjema të njohura, ndonëse të panjohura. E nisim këtë debat me parakushtin se cilësia fetare e një njeriu nuk mund të çanësohet saktësisht...
Çfarë vendi ka flamuri kombëtar në kishën ortodokse shqiptare? Pyetja shtrohet për të përvijuar vetëvendosjen e simbolit në kishë, si veçori kulturore e ortodoksisë shqiptare, por dhe ndërvarjen e mundshme me shtetin. Përderisa autoqefalizimi i krishtërimit ortodoks,...
Është nevojë shpirtërore e psikologjike e ushtruesit të besimit ortodoks, për ta ngulur veten mes disa simboleve, të cilat rëndom i ka të paradhëna e jo të përzgjedhura. Bashkëvendosja e ortodoksit me simbolet hyjnore kërcënohet gjithmonë nga vetëvendosja e tij,...
Ka mjaft shqiptarë ortodoksë që nuk e kanë dëgjuar ende se ikonat me shkronja shqipe janë tejembanë ortodokse dhe njësoj të hirshme me ato që kemi në greqishte: Të barasvlefshme, të njëzëshme e të barabarta sipas të gjitha sendeve. Në qoftë se ikonat e njohura në...
Drejtshkrimi i emrit Jezu përmban një zonë debatuese të terminologjisë ortodokse në shqipe, e ngarkuar me ngjyresa ideologjike. Në fakt ky debat është dokumentuar i tillë në gjithë literaturën kishtare në gjuhën tonë. Por sot, mbasi është krijuar një gjuhë e provuar...
Me rimëkëmbjen e vrullshme të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, një proces i vështirë dhe i gjatë, tej kohës së brezave tanë, po lindin pyetje të natyrshme për sa i përket tipareve të plota të një kishe vendore. Përcaktuese në këtë perspektivë është gjuha e...
Komentar i Statutit të ri të KOASh-it (2006). Lexoni trajtesën e plotë (70 faqe) në PDF, në linkun më poshtë: Komentar i Statutit të ri të KOASh-it (2006)
Nevoja e legjislacionit ortodoks, tej së drejtës kanunore të shkruar në shekujt e parë të krishtërimit, ka dalë nga përvoja e dhimbjes së një institucioni sa hyjnor aq dhe njerëzor. Pasojat, pra, që ka sjellë vullneti i sëmurë i disa anëtarëve të Kishës, të vegjël a...
Emri zyrtar i kishës sonë është Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë (Me th-të dhe me dh-të e Korçës së viteve 20, siç ripërdoren sot tek mbiemri Orthodhoks). Mund të quhet edhe “Kisha ortodokse shqiptare”, në një referencë kuptimplote, por këtë të fundit ne nuk e...
Statuti i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, fuqizuar në vitin 1950, ligjëron se KOASH-i përbëhet “prej të gjithë Orthodhoksëve që banojnë brënda territorit të Republikës Popullore të Shqipërisë si edhe prej atyre Shqiptarëve Orthodhoksë që banojnë jashtë...
Skandalet në hierarkinë greke kanë shkaktuar një krizë të paparë në historinë e Kishës së Greqisë. Të gjitha çka thuhen sot publikisht, veçse, ka vite që përtypen në rrethet kishtare. Gjithë kjo dëshmon zvetënimin e strukturave vetëpastruese të një institucioni që...
Një nga temat e rrahura në shtyp kohët e fundit ishte vetëvrasja e të miturve, me gjithë paragogët që e shoqërojnë, duke përfshirë dhe debatet mbi marrëdhëniet shtet-fe, gjë që ngjyroi gjykimet publike. Institucionet e traditës fetare, si dhe politikanë e publicistë,...
Vetëvrasjet e fëmijve kanë shkënditur të blertën për një debat publik. Ndoshta duhej të vetëflijoheshin të miturit, që ne të rriturit të rezistonim një përsiatje mbi format e skajshme reaguese, një dukuri mjaft e ngjarë këto vite kalimtarie për shqiptarët prej...
Evllogjio Kurilla u lind në Ziçisht të Korçës në vitin 1880. Qysh 14 vjeç mërgoi në Greqi, ku u arsimua, shkroi e vdiq (1961). Ky ishte ai që në vitet 30, së bashku me Pandeli Kotokon, u parashtrua si emër kyç nga pala greke, si kusht për njohjen e autoqefalisë së...
Gjithë Shenjtorët e Epirit Kjo është një nga ikonat e Gjithë Shenjtorëve të Epirit, e cila nderohet sot si e kremte, të dielën e dytë të Mateut, në të gjitha kishat e Epirit. Shquhet në këmbë djathtas Shën Elefteri i Vlorës, Peshkopi i Ilirisë. Në fakt, gjysma e...
Varre me dhe pa eshtra Për të nisur këtë debat, vlen të kujtojmë librin Komunitete të imagjinuara i Benedict Anderson-it. Kjo vepër, me nëntitull “Përsiatje mbi origjinën dhe përhapjen e nacionalizmit”, ka tronditur kaq shumë studimet mbi kombin, saqë teorikët...
Nuk dihet se çfarë kishin parashikuar etërit e kombit tonë për situatën e sotme të Shqipërisë, sepse para një qindvjeçari doktrinat kulturore nuk ushqenin përshkrime të sinqerta, sesa luftë të sinqertë, pavarësisht nga mjetet e përdorura. Sidoqoftë, tej lumërimeve e...
Mihal Grameno dhe otomanët Mihal Grameno, një nga veprimtarët për ndërgjegjësimin e kishës ortodokse shqiptare, por dhe për risimin e mendimit shqiptar njëherësh, na rrëfen një bisedë që pati në vitin 1913 me Ministrin e Drejtësisë të qeverisë së Vlorës, kur ky i...
Përderisa sëmundjet janë pjesë e përvojës njerëzore, i pranojmë e i respektojmë ato ashtu si gjithë natyrën tonë, por kur sëmundja e një anëtari të Kishës - në këtë rast, e kreut të saj - shkakton pasoja rrënimtare për anëtarë të tjerë, më i vogli detyrim është debati...
Midis shqiptarësisë dhe grekësisë Historia e ortodoksisë shqiptare, e tejzbukuruar nga mendimtaria jonë dhe e shëmtuar nga ajo greke, vijon në brishtësi sepse në botën ballkanase e tillë është gjithçka që përfton integritet. Nëse shquajmë se sa e vështirë është sot të...
Për të përkufizuar se sa grek është sfondi i ortodoksisë shqiptare, është njësoj sikur të mëtosh se ke fytyruar hijet arbërore në kishën greke. Sidoqoftë, kisha ortodokse shqiptare është më afër kishës greke sesa kishat e tjera ortodokse, jo vetëm gjeografikisht, por...
Vitet e fundit mendimtaria shqiptare ka ecur e është pasuruar me vepra të denja. Dhe më vijnë tani ndërmend njëzetë numrat e revistës Përpjekja, botuar nga Fatos Lubonja, artikujt dhe esetë e këtij të fundit te Liria e Kërcënuar e gjetkë; esetë e Aurel Plasarit, Vija...
Ta begatojmë gjuhënë edhe kombin tënë me kulturë dhe qytetërim (Luarasi, 1911) Kur dëgjohen emrat e të parëve të kombit shqiptar, atje ku është mbishkruar dhe Petro Luarasi, duket sikur bashkëmoshatarët e mi sillen vringthi para një imazhi fotografik bardhezi, në një...
Në vitin 1950 komuniteti shqiptaro-amerikan kulmoi një krizë përçarjeje, e cila u përqendrua tek personi i Fan Nolit. Konflikti, i cili ishte më tepër politik e më pak kishtar, u shkaktua nga vetë shqiptarët, të cilët kishin vite që kërkonin zëvendësimin e Nolit me...
Ishtë kaq e munguar një gazetë shqiptare në Kanada, saqë nuk është e ditës ta nisim bisedën nga arritjet tona. Jo sepse nuk jemi të ndërgjegjshëm për vlerat që ka secila përpjekje në veçantinë e saj; çdo tentativë krijuese, sado radikale, nuk mund të mishërohet në...
Në ungjillin e sotëm, i cili është pjesë e Predikimit në Mal, ligjëruar nga Krishti mbas mësimit mbi lutjen, vlen të rendisim tri pika: 1. Ndjesë nuk do të thotë domosdoshmërisht të kërkosh falje ndaj dikujt që ke lënduar a dëmtuar, por të ndryshosh zemrën, si gjest...
Kisha përsërit temën e thirrjes së nxënësve nga Krishti disa të diela çdo vit. Kjo temë trajtohet nga të katër ungjilltarët, edhe pse ndryshe nga Joani, siç do të shtjellohet më poshtë (Leximi i ungjillit të sotëm nga Joani 1: 44-52 mund të lexohet në fund të...
Lindi në vitin 315 dhe u ngrit në fronin e Kryepeshkopit të Jerusalemit në vitin 350. Kirili ishte i zellshëm për besimin ortodoks dhe mbrojtës i të varfërve. U internua tri herë nga perandorët arianë Konstandi dhe Valensi. Mbas vdekjes së tyre u ringrit në fronin e...
Emri Eduard është jo i rrallë ndër shqiptarë, prandaj dhe i urojmë të gjithë Eduardët për emrin e bukur që kanë. Ta gëzojnë dhe ta trashëgojnë! Ndoshta mjaft prej tyre nuk e dinë se ky është edhe emër ortodoks, siç do të shënoj shkurtimisht. Eduardi trashëgoi fronin...
Në kalendarin ortodoks të ditës së sotme kujtohet edhe Shën Kutbert (Cuthbert) Çudibërësi, i cili lindi në Northumbria të Britanisë në shekullin e 7-të, rreth vitit 634. Jetëshkrimi i tij u shkrua nga Shën Bede (27 maj) në shekullin e 8-të. Për fëmijërinë e Kutbertit...
Në ungjillin që do të dëgjojmë nesër në Kishë, i cili mund të lexohet në fund, I paralizuari duket se nuk ishte i sëmurë vetëm fizikisht, por dhe shpirtërisht, i rënduar në ndërgjegje nga mëkate të mëdha. Madje këtu shohim diçka ndryshe, në krahasim me mrekullitë e...
Shën Partheni i Kostandinopojës (24 mars) Një nga shenjtorët e sotëm në kalendarin ortodoks është dëshmori i ri Partheni, Patrik i Kostandinopojës, i cili u martirizua në vitin 1657. Partheni u ngrit në fronin e Kostandinopojës më 31 korrik 1656, si klerik i...
E diela e 2-të e kreshmëve i përkushtohet Shën Grigor Pallamait, për të përligjur dhe nderuar betejat e tij doktrinore në mbrojtje të besimit ortodoks, me rëndësi vendimtare për traditën e hirshme, ashtu si mbrojtja e ikonave shumë shekuj më parë. Arsyeja se pse...
Përderisa himnet e ditëve të javës gjatë periudhës së kreshmëve nuk janë përkthyer në shqipe, po sjell për të interesuarit përkthimin e një teksti, i cili në fund mund të lexohet edhe anglisht, për të paraqitur thelbin dhe frymën e kësaj jave në adhurimin dhe...
Në postimet e KOASh-it për festën e djeshme (26 mars) mbi Kryeëngjëllin Gabriel, vlen të bëjmë një sqarim gjuhësor. Drejtshkrimi zyrtar i administratës ortodokse për këtë emër, si Gavriil, është i gabuar për disa arsye. 1. Dy zanore të njëjta të njëpasnjëshme nuk...
Kur Profeti David thotë "Zemërohuni, por mos mëkatoni", për mua do të thotë se, nëse dikush të provokon deri në pikën e zemërimit, mos rri i zemëruar. Ti nuk ke asgjë kundër atij që të ka provokuar. Mos u fundos poshtë provokimit. Duan të të provokojnë, që ti të...
Mesi i Kreshmës (Kryqi i çmuar) E diela e tretë e Kreshmës së Madhe quhet "Nderimi i Kryqit". Në vigjiljen e kësaj dite, mbas doksologjisë së madhe, kryhet një procesion kremtor duke e sjellë kryqin në qendër të kishës, i cili qëndron atje gjatë gjithë javës, me një...
1. “Nëse ndokush dëshiron të më vijë pas, duhet të mohojë veten, të marrë kryqin dhe të më ndjekë”. Ky varg nga leximi i thukët ungjillor këtë të diel (Marku 8: 34-38; 9: 1), i cili mund të lexohet në fund të këtij shkrimi, shpesh keqkuptohet dhe shtrembërohet....
